Nauczmy się używać czasu przeszłego niedokonanego po gruzińsku, czyli: “Co robiłeś”? “Gdzie mieszkałeś?” Jeśli chcesz poznać generalną zasadę, by móc samodzielnie ją stosować, to ten post jest dla Ciebie.
Jeśli regularnie śledzisz Języki Kaukazu, już znasz kilkanaście czasowników tzw. odmiany pierwszej grupy czy przechodniej. Jaka to odmiana? Taka, w której my jesteśmy bezpośrednimi wykonawcami czynności, czyli my jako podmiot gramatycznie jesteśmy w mianowniku. Widać to szczególnie po trzeciej osobie liczby pojedynczej i mnogiej, czyli nie ma nigdy მას oraz მათ, a jest tylko ის oraz ისინი. Zaś dla czasownika typowe jest, że w 1 osobie liczby pojedynczej i mnogiej ma literę ვ-.
Kiedy stosować czas przeszły niedokonany?
Zacznijmy od tego, kiedy stosujemy czas przeszły niedokonany. Nasze zasady z języka polskiego nie mają tutaj pełnego zastosowania. Czas przeszły niedokonany, czyli tzw. imperfect, stosujemy, kiedy w przeszłości przez długi czas wykonywaliśmy jakąś czynność lub kiedy robiliśmy w przeszłości coś, co mogło nie być zakończone lub o tym nie wiemy. Użyjemy tego czasu również, kiedy mieliśmy w zwyczaju robić coś w przeszłości.
To, co mnie zawsze fascynowało w czasach przeszłych w gruzińskim to to, że istnieją takie sytuacje, w których możemy użyć zarówno czasu przeszłego dokonanego, jak i niedokonanego, a treść zdania będzie taka sama. Na przykład „Mieszkałam.” – bardzo często używa się formy dokonanej lub niedokonanej prawie dowolnie. Jeśli teraz myślisz – super, to skąd mam wiedzieć, której formy użyć – nie przejmuj się, spokojnie można się tego nauczyć. Im więcej masz kontaktu z językiem (poprzez czytanie i słuchanie), tym łatwiej się nim posługiwać.
Jak wygląda odmiana gruzińskiego czasownika w przeszłym niedokonanym?
My zajmiemy się dziś wspomnianą pierwszą grupą, a za przykład posłuży nam czasownik pracować – მუშაობა. Więcej o tym czasowniku w czasie teraźniejszym możesz przeczytać w poście o pytaniu „Gdzie mieszkasz?” Przypomnijmy sobie czas teraźniejszy:
მე ვმუშაობ
შენ მუშაობ
ის მუშაობს
ჩვენ ვმუშაობთ
თქვენ მუშაობთ
ისინი მუშაობენ
A teraz zobaczy, jak będzie wyglądało po gruzińsku „pracowałem“:
მე ვმუშაობდი
შენ მუშაობდი
ის მუშაობდა
ჩვენ ვმუშაობდით
თქვენ მუშაობდით
ისინი მუშაობდნენ
Jak widzisz, nie ma wielu różnic między czasem teraźniejszym i przeszłym niedokonanym. Cała tajemnica tkwi w dodawaniu końcówek – nie zmieniamy nic na początku czasownika. Zwróć uwagę, że tak samo odpadają nam końcówki charakterystyczne dla czasu teraźniejszego (pojawiają się w 3 os. l. poj. i mn.) – na to miejsce wskakują nam końcówki przeszłego niedokonanego.
Jeśli masz problem z rozpoznaniem czasu, przeszły niedokonany zawsze będzie się charakteryzował tym, że:
- jest zbudowany na czasie teraźniejszym, a nie na jakiejkolwiek innej formie czasownika (czyli jak odejmiesz końcówki czasu przeszłego powinny zostać formy podobne do teraźniejszego);
- stałym elementem końcówki jest litera –დ–
Co ważne, również w czasie przeszłym niedokonanym nie zmienia się konstrukcja zdania względem zastosowanych przypadków, czyli jeśli dopełnienie w czasie teraźniejszym było w III przypadku, wtedy i w czasie przeszłym niedokonanym tak będzie.
W ten sam sposób odmieniają się m.in. czasowniki robić, pracować, mówić, spędzać czas. Znasz jeszcze jakiś, który się tak odmienia? Daj nam znać w komentarzu!
