Zastanawiasz się, jakie są czasy w gruzińskim? W tym poście opowiemy Ci: ile jest czasów, które są najbardziej popularne oraz które z 5 form czasownika warto znać
Czy w gruzińskim są trzy czasy?
Dokładnie tak, w gruzińskim mamy tylko trzy czasy: teraźniejszy, przyszły i przeszły. Tak jak w większości innych języków (które mają czasy). Jednak jak być może widzisz w podręcznikach do gruzińskiego, form czasownika jest trochę więcej. Z czego to wynika?
Otóż mamy w gruzińskim coś takiego, jak skriwy (screeves), czyli formy czasownika, które zawierają w sobie oznaczenia czasu, osoby wykonującej, typu odmiany i kilku innych elementów. Dla uproszczenia nazywamy to na naszej stronie formami czasownika, żeby Cię nie zarzucać określeniami gramatycznymi. Takich form jest 11, ale połowa z nich nie jest bardzo często wykorzystywana.
Wszystkie formy czasownika są podzielone na 3 serie. Tym samym mamy następujące rozróżnienie: mamy 3 czasy, 3 serie (nie do końca pokrywające się z czasami 😉), a w każdej z nich mamy inne formy czasownika. Najwięcej będziesz mieć do czynienia z serią 1. oraz 2., ponieważ w niej są formy czasownika, które najbardziej przydadzą Ci się w codziennym życiu.
Co warto znać po gruzińsku?
Jest 5 form, których znajomość jest potrzebna do komunikatywnego poziomu w gruzińskim, takiego A2/B1. I dzisiaj Ci o nich opowiemy.
Pierwsza to czas teraźniejszy – ახლანდელი დრო – którego używasz mówiąc o teraźniejszości, o zwyczajach lub o ogólnych stwierdzeniach. To też pierwszy czas, który poznajesz. Gramatyczna nazwa czasu teraźniejszego to აწმყო, ale jest ona często znacznie trudniejsza dla obcokrajowców. Dlatego właśnie ta powyżej podana jest częściej używana w materiałach do nauki.
Na przykład: ბანკში ვმუშაობ – Pracuję w banku. მე ასია მქვია – Nazywam się Asia
Drugi, który jest przydatny, to czas przeszły niedokonany – უწყვეტელი წარსული დრო – czasami też nazywany w materiałach imperfect. Używamy go, kiedy chcemy mówić o naszych zwyczajach w przeszłości lub o czynnościach wykonywanych w przeszłości co do których nie dodajemy, czy zostały zakończone.
Przykładowe zdania to: ოფისში მანქანით მივდიოდი – Jeździłam do biura samochodem. მთელ საღამოს ვსწავლობდი ქართულს. – Cały wieczór uczyłam się gruzińskiego.
Trzeci to czas przyszły – მომავალი დრო – który podobnie jak po polsku jest używany do wyrażania przyszłości, czegoś, co się jeszcze nie wydarzyło, ale wiemy (lub zakładamy), że się zadzieje. Gramatyczna nazwa tego czasu to მყოფადი, ale jest ona często znacznie trudniejsza dla obcokrajowców. Dlatego właśnie ta powyżej podana jest częściej używana w materiałach do nauki.
Przykładowe zdania to: ხვალ ბანკში არ ვიმუშავებ. – Jutro nie będę pracować w banku. ზეგ შენს ტელეფონს შევაკეთებ. – Pojutrze naprawię twój telefon.
Czwarta form czasownika, która jest bardzo przydatna, to czas przeszły dokonany – წყვეტილი წარსული დრო. Użyjesz go, jeśli chcesz wyrazić, że coś w przeszłości się wydarzyło i zakończyło. Niektóre czasowniki mają jedną formę czasu przeszłego, np. być lub mieć mają tylko jedną formę. Znaczeniowo nie jesteśmy w stanie rozróżnić, na przykład jak ktoś był to był. Część czasowników na bazie tej formy ma również tryb rozkazujący.
Przykładowe zdania to ბევრი ყავა დავლიე. – Wypiłam dużo kawy. მოგეწონა ეს ოთახი? – Spodobał Ci się ten pokój?
Ostatnią formą bardzo często używaną jest tzw. optative – მეორე კავშირებითი. To taka forma, której nie ma w językach europejskich, w tym słowiańskich. Używamy jej, by wyrazić przypuszczenie lub życzenie. Często używamy jej z zwrotach: chcieć coś robić, zamierzać coś robić, musieć coś robić. Część czasowników z tą formą tworzy tryb rozkazujący przeczący, np. nie rób czegoś.
Przykładowe zdania to: მინდა ვიყიდო ორი ვაშლი. – Chcę kupić 2 jabłka. არ გააკეთო! – Nie rób (tego).
Jak się nauczyć gruzińskich czasów?
Na koniec dobra rada. Kolejność, w jakiej podaliśmy Ci te formy, nie jest przypadkowa. Otóż najłatwiej się jest ich uczyć właśnie w tej kolejności, ponieważ wtedy łatwiej z jednej formy przejść do następnej. Część materiałów od razu po czasie teraźniejszym wrzuca Cię w formę przeszłą dokonaną, a to znacznie utrudnia zrozumienie odmiany. Dlatego najlepiej ucz się właśnie w tej kolejności.