W gruzińskim „mieć kogoś” i „mieć coś” to dwa różne czasowniki. Jak się w nich odnaleźć i jak ich używać? O tym przeczytasz w poniższym poście. A do tego poznasz odmianę obu czasowników w czasie teraźniejszym i przeszłym.
Po polsku, po angielsku i w wielu innych językach mamy tylko jeden czasownik określający posiadanie, bez względu na to, czy mówisz o członku rodziny czy książce (np. do nauki gruzińskiego). Za to w języku gruzińskim mamy 2 czasowniki – ქონა – mieć coś oraz ყოლა – mieć kogoś.
Zacznijmy od tego, jak ich używać. ქონა to czasownik, którego użyjesz do wszystkich rzeczowników nieożywionych (czyli w dużym uogólnieniu przedmioty) poza samochodem. Z różnych, dziwnych gruzińskich przyczyn wiele osób używa czasownika „mieć kogoś”, kiedy mówią, że mają samochód. Niektórzy żartują, że to dlatego, że dla Gruzinów samochód jest ważny tak bardzo, jak członek rodziny. Niektórzy, że zastąpił konia (a koń jest ożywiony) i dlatego został czasownik ყოლა. Znam też takich filologów, którzy mówią, że to błąd i nie powinno się tak mówić.
Zatem domyślasz się, że ყოლა używa się do rzeczowników ożywionych, czyli w pewnym uproszczeniu ludzi i wszystkiego, co żyje.
Jak się odmienia czasownik mieć?
Spójrzmy teraz na odmianę w czasie teraźniejszym obu czasowników:
ქონა
ის მე მაქვს
ის შენ გაქვს
ის მას აქვს
ის ჩვენ გვაქვს
ის თქვენ გაქვთ
ის მათ აქვთ
ყოლა
ის მე მყავს
ის შენ გყავს
ის მას ჰყავს
ის ჩვენ გვყავს
ის თქვენ გყავთ
ის მათ ჰყავთ
Słowo ის to osoba lub przedmiot, który posiadasz. Zaś ta druga kolumna to osoba, która posiada. Pokazuje nam to, że oba czasowniki mają tzw. odmianę przedmiotową. Druga to podmiotowa – porównaj odmianę tych czasowników z „pracować”.
Tym samym my, posiadający jesteśmy postawieni w 3 przypadku, zaś to lub kto, kogo/co posiadamy jest w 1 przypadku. Jak widzisz, nauka przypadków, szczególnie 1, 2 oraz 3 jest szalenie przydatna przy nauce czasowników.
Jak wygląda czasownik mieć w czasie przeszłym?
Skoro już mamy podstawy tego czasownika, odmieńmy go sobie w czasie przeszłym niedokonanym. Więcej o tym, jak i kiedy używa się czasu przeszłego niedokonanego, znajdziesz w tym poście. I przy okazji możesz porównać tę odmianę z czasownikami typu „pracować”.
ქონა
ის მე მქონდა
ის შენ გქონდა
ის მას ჰქონდა
ის ჩვენ გვქონდა
ის თქვენ გქონდათ
ის მათ ჰქონდათ
ყოლა
ის მე მყავდა
ის შენ გყავდა
ის მას ჰყავდა
ის ჩვენ გვყავდა
ის თქვენ გყავდათ
ის მათ ჰყავდათ
Jeśli porównasz odmianę w obu czasach, to zapewne zauważysz, że typową końcówką dla czasu przeszłego niedokonanego jest –და. Bardzo często właśnie po niej możesz rozpoznać czas przeszły niedokonany.
Na koniec mam 2 dobre wiadomości. Po pierwsze, zwróć uwagę, że przy zmianie czasu nie zmieniają się przypadki. Czyli jak się raz nauczysz, to procentuje Ci to w przyszłości. Druga to taka, że oba te czasowniki mają taką samą formę dla czasu przyszłego niedokonanego i dokonanego. Jak miałeś, to miałeś i tyle.
Jak tworzyć zdania z czasownikiem "mieć"?
Spójrzmy teraz na 2 przykłady zastosowania tego czasownika. Opowiedzmy o tym, co i kogo ma Salome:
სალომეს წიგნი აქვს. – Salome ma książkę
სალომეს დედა ჰყავს. – Salome ma mamę.
Spróbuj teraz stworzyć te zdania w czasie przeszłym. Możesz je podesłać w komentarzu do tego posta lub zapisz się na Kaukaskie Listy i wyślij nam w odpowiedzi na pierwszego maila. Dzięki temu damy Ci znać, czy zdania są poprawne!
A jeśli chcesz poczytać więcej o tym, jak stosować „mieć kogoś” w pytaniach o: „Czy masz żonę?” lub „Czy masz męża?”, to zapraszam Cię do osobnego posta!