Zastanawiasz, jaka jest jedna współczesna powieść gruzińska, którą warto przeczytać? Dzisiaj dam Ci odpowiedź na to pytanie. Jeśli lubisz humor, albo komiksy albo Gombrowicza to dzisiaj znajdziesz dla siebie wiele ciekawych informacji. A jeśli ciekawi Cię za co Gruzini dostają międzynarodowe nagrody literackie, to dzisiaj też Ci o tym opowiemy.  

Posłuchaj 26. odcinka podcastu Kaukazomaniacy o tej współczesnej powieści gruzińskiej. Nowe odcinki pojawiają się na naszej stronie, na Spotify, Apple Podcasts oraz YouTube w formie wideo.

To zaczynamy odcinek 26!

„W dniu, w którym Memento Mori zdaje sobie sprawę, że jest postacią z supermocą podróżowania po książkach, postanawia zaatakować pisarzy, którzy skazują swoich bohaterów na śmierć. Wraz z grupą równie niezwykłych postaci wyrusza w nieprawdopodobną podróż po literackich dziełach i epokach, z reguły odnosząc sukcesy. Wszystko jednak wywraca się do góry nogami, gdy odkrywa, że w książce, w której jest bohaterem, autor też postanawia kogoś zabić.” Dam da dam – chciałoby się dodać.

To jest dokładny cytat z opisu na okładce, który chciałam Ci przytoczyć na początek. Uważam, że on pięknie oddaje początek gruzińskiej powieści Beki Adamaszwilego „W tej powieści wszyscy umierają”. Właśnie o tej książce będziemy dzisiaj rozmawiać. Z gruzińskiego ta współczesna powieść gruzińska została przetłumaczona przez Magdę Nowakowską. Książka została wydana po polsku przez wydawnictwo Widnokrąg. Jeśli wolicie czytać po angielsku, to na ten język też ją już  przetłumaczono. Jest też m.in. wydana po bułgarsku i w innych językach.

Jakie nagrody zdobyła ta współczesna powieść gruzińska?

Beka Adamaszwili w 2019r. wygrał tą książką Europejską Nagrodę dla Literatury. To nagroda, o której będziemy często opowiadać w podkaście Kaukazomaniacy, ponieważ Kaukaz coraz częściej się w niej pojawia. A nas, Kaukazomaniaków, to bardzo cieszy. Oznacza to dla fanów Gruzji i literatury z Kaukazu, że coraz więcej książek z tego regionu będzie tłumaczonych na inne języki, w tym na polski. A współczesna powieść gruzińska i ormiańska często się pojawia w tym konkursie.

O samej europejskiej nagrodzie literackiej dzisiaj dużo nie będziemy mówić. Zaś dla osób interesujących się literatura europejską, to dobre miejsce poszukiwania nowych inspiracji wydawniczych. Tym samy jeśli interesuje Was ten temat, dajcie znać. Wtedy może przygotujemy osobny odcinek na ten temat. Możecie nam podesłać mail w odpowiedzi na wysyłane do Was Kaukaskie listy.

Kim jest gruziński pisarz Beka Adamaszwili?

Beka Adamaszwili to pisarz z młodego pokolenia autorów gruzińskich i młodej sceny współczesnej powieści gruzińskiej. Często jest zaś określany jako bloger. Wynika to z tego, że swoje pierwsze opowiadania publikował na platformach elektronicznych. Dzięki temu został zauważony, a w 2014 napisał swoją pierwszą powieść „Bestseller”. Nazwa stała się przepowiednią, ponieważ ta powieść gruzińska stała się faktycznym bestsellerem w Gruzji. To zapewne nie tylko siła sugestii tytułu, patrząc na dzisiaj omawianą książkę „W tej powieści wszyscy umierają”.

Jestem pewna, że niebawem też o tej drugiej książce pojawi się odcinek podcastu Kaukazomaniacy. Choć z tego, co wiem, to w przeciwieństwie do „W tej powieści wszyscy umierają”  jego pierwsza powieść gruzińska, czyli „Bestseller” Beki Adamaszwilego jeszcze nie została przetłumaczona na język polski. Jest dostępna po angielsku.

Co ten pisarz robi na co dzień?

Co ciekawe, ten gruziński autor na co dzień jest dyrektorem kreatywnym w jednej z agencji reklamowych w Gruzji. Zazwyczaj to może nie jest takie ważne. Jednak  w przypadku tej powieści gruzińskiej myślę, że życie zawodowe pisarza bardzo koreluje z treścią „W tej powieści wszyscy umierają”.

Mam wrażenie, że jego podejście do wymyślenia i stworzenia pomysłu na tę książkę, to zabawa różnymi formami literackimi, a to bardzo rezonuje z faktem bycia dyrektorem kreatywnym. Jeśli chcielibyście dowiedzieć się czegoś więcej o Bece Adamaszwilim, to również jest on na Instagramie.

O czym jest „W tej powieści wszyscy umierają”?

Pierwsza rzecz, która zwróciła moją uwagę, to zabawa formą. Ta powieść gruzińska łączy w sobie m.in. komiks, standardową powieść, bajkę, sztukę teatralną. Tym samym zaraz za frazą „Za górami za lasami”, znajdziemy fragment napisany jak dramat i pojawiają się didaskalia. A do tego znajdziemy w książce fenomenalne ilustracje. To, co mnie się szalenie w nich podobało, to zostawienie w niektórych miejscach alfabetu gruzińskiego. Jest to niespotykana gratka dla fanów Gruzji i języka gruzińskiego, by zobaczyć ilustracje właśnie w taki niezmieniony sposób. Główne napisy oczywiście są tłumaczone, zaś są poszczególne elementy zostawione po gruzińsku. Dla mnie, osoby promującej języki z Kaukazu to wielka radość zobaczyć coś takiego w książce wydaje w Polsce.

Po czym poznałam, że ta współczesna powieść gruzińska jest świetna?

Pierwsza taka myśl pojawiła się, kiedy czytałam prolog (bo jest prolog) tej współczesnej gruzińskiej powieści.  Po dwóch stronach już płakałam ze śmiechu. Byłam zachwycona i zafascynowana tym, co dalej się wydarzy w akcji „W tej powieści wszyscy umierają”. To taki stan, kiedy książka wciąga Cię na tyle, że nieważne że kot głodny czy cos trzeba zrobić. Po prostu chcesz czytać dalej. Ale zapewniam, żaden mój domownik nie ucierpiał podczas mojego czytania tej książki. Już po tych kliku stronach podejrzewałam, że to będzie jedna z najlepszych książek, jakie przeczytam w 2023r. Minęło parę miesięcy i podtrzymuję ten pogląd.

Podczas lektury tej książki przypomniało mi się, jak w gimnazjum kazali mi w ramach lektur czytać Ferdydurke Witolda Gomborwicza.

Miałam wtedy kilkanaście lat i myślałam sobie: „Dlaczego ten pisarz nie może się zdecydować,  w jakim stylu chce pisać?”. Jeśli czytają mnie teraz znawcy literatury, proszę się na mnie nie obrażać. Tak było w szkole. Za to jak czytałam teraz powieść Beki Adamaszwilego ‘W tej powieści wszyscy umierają”, to pomyślałam, że ten gruziński pisarz oparł swoją książkę na podobnym koncepcie. Tylko tym razem wywołało to u mnie zdecydowany zachwyt nad zabawą stylami pisarskimi. Zmiany, zmiany, a może trochę inna tematyka.

Czy książka Beki Adamaszwilego jest osadzona w gruzińskich realiach?

W tym odcinku podcastu Kaukazomaniacy nie zdradzam dużo z samej treści tej gruzińskiej powieści, wiem. Zapewniam Cię, że sama treść jest równie interesująca, co wybrana forma. Co więcej, moim zdaniem tak napisanie tej gruzińskiej powieści wymaga bardzo dużo wiedzy i obeznania kulturowego oraz literackiego. A do tego dużo talentu, by nie wyszedł temu gruzińskiemu pisarzowi pastisz, ale faktycznie intrygujące dzieło.

Nie jest to jednak powieść gruzińska o Gruzji.  

W tej książce znajdziecie dużo odniesień do literatury klastycznej, do współczesnego filmu, teatru, słynnych dzieł i postaci. Nawet narrator w pewnym momencie stwierdza, że jeden fragment dodaje tylko po to, by czytelnik myślał, że jest tak oczytany. Beka Adamaszwili stwarza naszego narratora, autora powieści. Narratora lekko ironicznego, autokrytycznego i wchodzącego w bezpośrednie relacje ze swoim bohaterem Memento Mori.

Choć muszę całkiem szczerze przyznać, że był moment, w którym pod koniec trochę się zmęczyłam tym przeskakiwaniem między stylami. Może to być związane z tym, że książkę „W tej powieści wszyscy umierają” przeczytałam w dwa dni. Bardzo chciałam wiedzieć, jak się ta historia potencjalnego morderstwa bohaterów przez autora rozwinie, dlatego czytałam dalej. Choć może powinnam była zrobić przerwę i odpocząć oraz ze świeżą głową poznać jej zakończenie.

Jeśli nie jest to powieść gruzińska o Gruzji, to o czym?

Nie będę opowiadać Wam treści, gdyż w tej współczesnej powieści gruzińskiej dzieje się tyle, że trudno to streścić. Dlatego opowiem Wam o kilku fragmentach. Mamy tutaj element apokalipsy. Mamy wątki jak na końcu filmu „Men in Black:”. Czyli że cały nasz świat to tylko brelok przy obroży kota Oriona. Pojawia się też koncepcja świata jako symulacji. Jednak pomimo tego, ta współczesna powieść gruzińska nie epatuje w żaden sposób science fiction. Wszystko to jest przedstawiane w wątku lekko humorystycznym, ale trzymającym w napięciu. Nasi bohaterowie, bo Memento Mori zbiera drużynę, przechodzą przez różne powieści i gatunki literackie. Chcą dojść do sedna, kto zarządza tym wszystkim. A końcówka była dla mnie dość mocno zaskakująca. Zostawiam Ci oczywiście to do doczytania.

Jakie można znaleźć refleksje nad sytuacją kobiet w Gruzji i na świecie?

Jeszcze jeden wątek, który mnie rozbawił. Mamy wspomnianą drużynę, którą niejako zbiera Memento Mori. I jedną z osób jest bohaterka feministka. Z jednej strony przedstawiana z przymrużeniem oka. Z drugiej dosadnie pokazująca absurdy naszego świata oraz realiów życia kobiety w Gruzji. Nasza feministka zaczyna w pewnym miejscu analizować bajki. Wzięła m.in. na tapet bajkę o śpiącej królewnie. A tak dokładnie wchodzi do tej bajki i zaczyna brać w niej udział.

Tym samym zaczyna nam pokazywać, jak bardzo odbiegająca od równouprawnienia jest rola tytułowej śpiącej królewny. Jedyne, co ma robić, to leżeć i czekać aż ją książę pocałuje. A to mężczyzna ma decydować, kiedy się obudzi, a kiedy nie. Cały ten wątek jest zdecydowanie wart przeczytania i refleksji nie tylko nad społeczeństwem gruzińskim. Również nad wieloma innymi, w tym sytuacji kobiet w Polsce.

Mnie się podoba przeniesienie przez autora do współczesnej powieści debaty, która ma miejsce w Gruzji nad rolą kobiety i mężczyzny oraz ich prawami. Także jeśli pomyślicie o odbywających się w Gruzji paradach równości i tym, jaka debata polityczna, a czasami wręcz zamieszki na ulicach, są organizowane w tym czasie. Być może teraz sobie dodaję ponad intencję Beki Adamiaszwilego. Jednak czytając te fragmenty właśnie do głowy przyszły mi gruzińskie nierówności społeczne pod względem płci, preferencji seksualnych itp.

Czy w tej powieści faktycznie wszyscy umierają?

Tego Wam nie zdradzę, ale zachęcam do przekonania się o tym samodzielnie. Beka Adamaszwili to gruziński autor, którego warto znać i obserwować jego twórczość. To jedno z tych nazwisk, jeśli myślicie o czytaniu współczesnej literatury gruzińskiej i rozbudowie swojej kaukaskiej biblioteczki. A ta powieść gruzińska wydana została przez Wydawnictwo Widnokrag i przetłumaczona przez Magdę Nowakowską, jedną z głównych tłumaczek literatury gruzińskiej na język polski.

Kaukazomaniacy to podcast o Kaukazie Południowym i Północnym. W poszczególnych odcinkach będę opowiadać Ci o Gruzji, Armenii, Azerbejdżanie i regionach Kaukazu Północnego. Poruszymy tematy od turystyki, kaukaskich historii, jedzenia, książek, kultury i tradycji aż po języki i przeprowadzkę do tego regionu. Kolejne odcinki pojawiają się co 2 tygodnie. Nowych odcinków możesz słuchać tutaj lub na Spotify, YouTube, Apple Podcasts i innych platformach podcastowych.