Zima w pełni, dlatego nadszedł czas, by napisać „zima w Gruzji” pod zdjęciami z ferii. Oczywiście po gruzińsku. Do tego dołożymy pozostałe trzy pory roku. Zatem do nauki!
Wkraczamy w nową tematykę na Językach Kaukazu, czyli przyrodę i pogodę, a przy okazji zahaczamy o określenia czasu. Ta lekcja to dopiero początek, dlatego zaczynamy od podstaw. Wiecie jak powiedzieć rok? Po gruzińsku mamy dwie formy: წელი (c’eli), წელიწადი (c’elic’adi). W pewnym uproszczeniu możemy oba słowa traktować jako synonimy, przy czym to drugie częściej występuje w kontekście kalendarza, a pierwsze jest bardziej uniwersalne i powszechnie stosowane.
Skoro mamy już rok, teraz musimy nauczyć się zwrotu: pora roku. Do tego brakuje nam słowa „pora”, w przypadku gruzińskiego jest to dosłownie „czas”, czyli დრო (dro). Słowo to oznacza abstrakcyjne pojęcie czasu, np. w kontekście słów „czas teraźniejszy, czas przeszły, ale już w zdaniach „dużo czasu minęło, odkąd tu mieszkam” będziemy mieli inne słowo, o którym w kolejnych tekstach.
Zatem mamy წელიწადი + დრო, teraz łączymy całość przypadkiem IV, czyli Genitivem:
წელიწადის დრო – czas (kogo? czego?) roku, czyli pora roku (c’elic’adis dro)
Teraz czas na kluczowe cztery słowa, czyli pory roku:
ზამთარი – zima (zamtari)
გაზაფხული – wiosna (gazapchuli)
ზაფხული – lato (zapchuli)
შემოდგომა – jesień (szemodgoma)
Jeśli już przeczytaliście te słowa kilka razy (czytamy zapisane gruzińskim alfabetem, nie „po polsku” ;), możemy poznać jeszcze jedną, bardzo przydatną konstrukcję z nazwami pór roku:
ზამთარში – zimą (zamtarszi)
გაზაფხულზე – wiosną (gazapchulze)
ზაფხულში – latem (zapchulszi)
შემოდგომაზე – jesienią (szemodgomaze)
Jak pewnie zauważyliście, mamy tutaj dwie możliwe końcówki, -ზე, -ში, czyli odpowiednio „na, o” oraz „w”. O ile po samej treści trudno zapamiętać, która łączy się z którym słowem lub parą słów, o tyle możemy sobie pomóc skojarzeniami. Zwróćcie uwagę, że tam, gdzie nazwa pory roku zaczyna się na ზ-, tam też nie mamy końcówki zaczynającej się na tę samą literę. Zawsze to jakaś pomoc w nauce.
Pamiętajcie tylko, że obie te końcówki sprawiają, że słowa stają w III przypadku, czyli w Dativie. Tym samym wszelkie ich określenia muszą być odmienione w tym samym przypadku. A na koniec moje ulubione gruzińskie karaoke 33a – już powinniście zrozumieć, o jakiej porze roku jest ta piosenka!