Gruziński ma liczbę mnogą, ale na swoich zasadach. Zacznijmy tę przygodę od rzeczownika.
Tworzenie liczby mnogiej w języku gruzińskim jest bardzo proste. Wystarczy dodawanie końcówki liczby mnogiej do rzeczowników. To, kiedy należy ją dodać i jak na to reaguje czasownik, już może się Wam wydać dziwne. Przynajmniej na początku ;)
Zacznijmy zatem od rzeczy prostych. Liczbę mnogą rzeczownika pospolitego (czyli nie nazw własnych i imion) tworzymy poprzez dodanie końcówki -ებ-ი. Ostatnią literę zapisała osobno, ponieważ pewnie już wiecie, że –ი może znikać lub się zmieniać w inne litery, jeśli odmieniamy ten rzeczownik przez przypadki. W zależności, jaka samogłoska znajduje się na końcu rzeczownika, może odpaść lub zostać przy dodawaniu końcówki liczby mnogiej. Skąd wiadomo? Najlepiej zapamiętać trzy stopniową instrukcję:
Po Pierwsze: Sprawdzamy czy słowo, które ma być w liczbie mnogiej jest zakończone na -ი lub -ა. Jeśli tak, wtedy ta ostatnia litera odpada i dodajemy -ებ-ი (eb-i), np.
კაცი – კაცები (k’aci – k’acebi) – mężczyzna – mężczyźni
მანქანა – მანქანები (mankana – mankanebi) – samochód – samochody
Jeśli nie jest, przechodzimy do punktu 2
Po Drugie: Sprawdzamy, czy słowo jest zakończone na –ე, –ო lub –უ. Jeśli tak, nic nie usuwamy, ale dodajemy -ებ-ი, np.
ტყე – ტყეები (t’khe – t’khebi) – las – lasy
გოგო – გოგოები (gogo – gogoebi) – dziewczyna – dziewczyny
კუ – კუები (k’u – k’uebi) – żółw – żółwie
Po Trzecie: Już prawie koniec – sprawdzamy jeszcze, czy przedostatnia litera naszego słowa to –რ-, –მ-, –ნ– lub –ლ-. Jeśli nie, gratulacje, koniec pracy. Jeśli tak, sprawdzamy, czy przed nią stoi –ა– lub –ე-. Jeśli tak, mamy około 90 procent szans, że te litery wypadną. Skąd wiadomo, czy wypadną, czy nie – niestety nie ma jednej złotej zasady. W słowach pochodzenia obcego lub jeszcze niezakorzenionych w gruzińskim zostają. W pozostałych przypadkach, musimy się tego nauczyć na przykład poprzez praktykę
Nie wygląda skomplikowanie, prawda?
Przejdźmy zatem do drugiej, ciekawszej, części: kiedy używamy liczby mnogiej w gruzińskim i co na to czasownik?
Liczby mnogiej używamy, kiedy chcemy podkreślić, że czegoś jest więcej niż jedno, ALE nie podajemy żadnego określenia, ile czegoś jest. Co to znaczy? Możemy powiedzieć:
თბილისში გოგოები არიან. (tbilisszi gogoebi arian) – W Tbilisi są dziewczyny.
Ale jeśli chcemy określić, czy tych dziewczyn jest pięć, dużo, mało itd., wtedy liczba mnoga nie będzie miała zastosowania:
თბილისში ბევრი გოგო არის. (tbilisszi bewri gogo aris) – W Tbilisi jest wiele dziewcząt.
Podobnie będzie, jeśli zamiast „wiele” wstawimy jakikolwiek liczebniki. Jak zapewne zauważyliście, czasownik się dopasował do liczby rzeczownika, czyli jeśli dajemy w zdaniu określenie ilości, to nie tylko rzeczownik wraca do liczby pojedynczej, ale również czasownik. Tak się dzieje w przypadku rzeczowników ożywionych. Zatem zobaczmy, jak wyglądają te konstrukcje w przypadku nieożywionych.
Jeśli nie damy określenia ilości, rzeczownik będzie w liczbie mnogiej, ale czasownik już w pojedynczej:
თბილისში მანქანები არის. (tbilisszi mankanebi aris) – W Tbilisi są samochody.
Ot, taka zmyłka, o której trzeba pamiętać. Jeśli zaś dodamy określenie ilości do naszego rzeczownika nieożywionego, utraci on (zgodnie z oczekiwaniami) swoją liczbę mnogą:
თბილისში ბევრი მანქანა არის. (tbilisszi bewri mankana aris) – W Tbilisi jest dużo samochodów.
Kiedy jeszcze liczba mnoga nie ma zastosowania? Kiedy chcemy stwierdzić jakiś ogólny fakt, np. o jakichś rzeczach.
პამიდორი ბაზარში არის? (p’amidori bazarszi aris?) – Czy na rynku są pomidory?
Jasnym jest, że nikt nie pyta o jednego pomidora, który się ostał na naszym ryneczku. Pytamy generalnie, czy są pomidory, ale nie używamy w tego typu zdaniach liczby mnogiej.
Uf, dużo wyszło. Zatem następnym razem przeanalizujemy, jak możemy stworzyć liczbę mnogą dla przymiotników i zaimków. Będzie łatwiej, ponieważ podstawy już macie opanowane :)